'Inspraak is een oud woord'
Hilversum, april 2004
Nederland post-Fortuyn: de overheid wil dichter bij de burger staan. Maar hoe doe je dat? In de gemeente Hilversum proberen ze het met 'samenlevingsgericht werken'. Suzanna Jansen volgde een half jaar de worsteling met deze bestuurlijke vernieuwing. 'Inspraak is een oud woord.'
Een gemeente-drama in vijftien bedrijven.
- November 2003
I De luiken moeten open
Waarin de ambtelijk trekker de molens in beweging probeert te zetten.
Afdelingshoofden-overleg in de gemeente Hilversum. Aan tafel zeven mannen en vier vrouwen, de mannen voeren het woord. Ze praten over een beleidsdocument getiteld 'Realisatie samenlevingsgerichte werkwijze, concept versie 2' .
'Dit lijkt oude wijn in nieuwe zakken.'
'Het voelt niet dwingend genoeg. Waar is de impuls?'
'Het is de vorige keer ook jammerlijk mislukt.'
Hilbrand Jacobs, de auteur van het plan, laat zich door het commentaar niet van zijn stuk brengen. 'De ambtenaren en bestuurders moeten er eerst nog rijp voor worden gemaakt.'
Hilversum worstelt al langer met de openbaarheid van het bestuur. 'De gemeente van de gesloten luiken', zo wordt er wel gezegd. Het is bovendien de bakermat van de leefbaren: Leefbaar Hilversum van Jan Nagel beukte jaren op de poorten van de gevestigde politiek. Inmiddels hoort de partij er zelf bij: ze is met twee wethouders vertegenwoordigd in het college.
Een van die wethouders is nu al maanden verwikkeld een steeds feller wordende strijd met bewoners over een nieuw parkeersysteem. Zojuist is de inzameling begonnen van handtekeningen voor een referendum tegen de nieuwe parkeerverordening; heeft de gemeente de omstreden parkeermeters toch vast geplaatst; en zijn er direct een paar met een voorhamer onklaar gemaakt. Het humeur op het stadhuis was al niet geweldig: er is een vacaturestop afgekondigd en er dreigen bezuinigingen.
De ijzige relatie met bewoners laat Hilversum nauwelijks een keus: de luiken moeten open, want zo gaat het niet langer. In september 2003 is er een nota aangenomen waarin de filosofie van het 'samenlevingsgerichte werken' is geintroduceerd. Initiatiefnemer Hilbrand Jacobs, hoofd van de afdeling Buurt & Beheer, geldt als 'ambtelijk trekker'. Zonder bevoegdheden, maar bewapend met zijn overtuigingskracht zal hij bestuur en ambtenarij dichter bij de burger brengen. Hij heeft voor deze cultuuromslag twee jaar de tijd.
Intermediair volgde dit proces van binnenuit: om aan te tonen dat Hilversum het met de nieuwe openheid serieus meent, mocht de verslaggever zonder beperkingen rondkijken en meeluisteren.
II De baas beslist
Waarin ambtenaar Tonny zijn onderhoudsbestek moet blootstellen aan de samenlevingsgerichte werkwijze.
Bespreking in een krap vergaderhok: wijkcoordinator Ad van der Kar komt met een 'treetje' automaatkoffie. Tonny Stormbroek, de chef van het wijkonderhoud, kauwt op zijn kauwgum. Hij moet het onderhoudswerk van een hele buurt gaan uitbesteden aan een aannemer. Het bestek, waarin al dat werk staat beschreven, is net klaar. 'Ik ben benieuwd op welk bedrag de calculator uit komt,' zegt hij gespannen. Als ook Tonny's baas is gearriveerd, neemt 'ambtelijke trekker' Hilbrand het woord. Hij wil dat de bewoners mogen meepraten over het bestek. 'Overleg met bewoners?' zegt de onderhoudschef gealarmeerd. Maar zijn baas sust: 'Nee hoor, geen overleg. We geven ze uítleg. En als ze iets extra's willen, moeten ze maar naar de politiek om geld.' Tonny schikt zich in de autoriteit. Er wordt een bewonersavond afgesproken voor 21 januari.
Terug in zijn eigen kamer rolt Tonny een zware Van Nelle en toont het bestek: een dik pak papier met cijfers en vaktermen. Boomspiegels. Bewerkingsdiepte. Gladslag. Zwerfvuil. Maanden zijn ze bezig geweest om alles nauwkeurig te noteren. 'Onze eigen mensen nemen een polletje mee, of een weggewaaide krant, als ze die tegenkomen. Maar een aannemer doet alleen wat er is afgesproken.'
Er steekt een collega zijn hoofd om de hoek. 'Dat overleg met bewoners moet je niet doen, hoor. Die kijken niet verder dan hun eigen straat.'
Tonny: 'Ik zal eerlijk zijn. Toen ik van dit plan hoorde, dacht ik: ik prakizeer d'r niet over.' Hij speelt in zijn eentje een inspraakavond na, waar bewoners hun kans grijpen om al hun grieven te spuien: 'Er ligt overal hondenpoep, kunnen die honden niet afgemaakt?' En: 'We hadden vroeger zulke mooie geraniums. Krijgen we die terug?'
'Maar ja,' zucht hij. 'Ik ben de baas niet.'
De burger
Als je de ambtenaren en bestuurders van Hilversum mag geloven is de burger een menstype dat vooral aan zijn eigen belang denkt, en alleen de korte termijn ziet. 'En dat is overigens zijn goed recht,' vindt wethouder Karen Heerschop (Leefbaar Hilversum). De burger heeft een grote argwaan tegen de overheid, maar wil tegelijk dat die zijn problemen oplost (de straat moet schoon, het verkeer moet rijden). Zie zo iemand maar eens voor je te winnen.
- December 2003
II Appeldepap
Waarin ambtenaren en wethouder in een therapeutische sessie de parkeeraffaire verwerken, en de wethouder toont dat ze keuzes durft te maken.
Het geruzie over het parkeerbeleid heeft op het stadhuis veel kwaad bloed gezet. Zolang dit niet is opgelost, zo beseft ambtelijk trekker Hilbrand, wordt het niets met de toenadering tot de burgerij. Op de dag dat de handtekeningen voor het parkeerreferendum worden geteld, heeft hij daarom een 'workshop' georganiseerd. Verkeerswethouder Karen Heerschop (LH) en alle betrokken ambtenaren komen bijeen in een theehuis aan de rand van de stad om zich te bezinnen, onder leiding van een ingehuurde deskundige.
'Hoe krijgen we de burgers tussen de oren dat we ze niet belazeren, maar dat we iets goeds voor de stad proberen te doen?' De bijna wanhopige uitroep van een verkeersspecialist had uit ieders mond kunnen komen. 'Ze zeggen dat we liegen en bedriegen. Ze noemen ons 'appeldepap', en wij moeten netjes blijven.' Machteloos voelen de ambtenaren zich, alsof de bewoners, en niet de gemeente de dienst uitmaken. Ze vragen zich af: hoe nu verder?
De ingehuurde deskundige: 'Je moet het communicatief breed trekken. Kijk naar je medestanders. Gooi het open.'
De directeur van de dienst Stadsontwikkeling oppert dat de volksraadpleging hoe dan ook moet doorgaan, ongeachte het aantal opgehaalde handtekeningen: het is nodig om de verhoudingen te normaliseren. De verkeersspecialisten reageren als gestoken. 'We hebben toch regels? De drempel is 3950 handtekeningen. We moeten geen zwalkende overheid zijn.'
En als de referendumuitslag negatief uitvalt, legt de wethouder zich daar dan bij neer? 'Nee,' antwoordt ze verontwaardigd. 'Het moet geen kwestie worden van meeste-stemmen-gelden. Het moet om argumenten gaan.'
De ambtenaar
Als je het sommige burgers van Hilversum vraagt is dat iemand die zonder mandaat van de kiezer een carriere lang zijn macht op de stad kan botvieren. Hij creeert met ingewikkelde procedures een ondoordringbaar fort.
Ook de ambtenaar zelf vraagt zich af wie hij is. Want welke baas dient hij in het huidige duale systeem? 'Ik schrijf een nota voor de wethouder, de oppositie wil van mij weten hoe ze de wethouder kunnen wippen, de raadscommissie wil mij als griffier,' zo schetst een van hen. 'Bovendien moet ik de belangen van de bewoners in de gaten houden, en ik heb mijn eigen vakdiscipline.' Wie in zo'n omgeving iets gedaan wil krijgen, die moet over bovenmenselijke vermogens beschikken.
IV De organische benadering
Waarin de ambtelijk trekker onthult tegen welke molens hij vecht.
Hilbrand Jacobs (44) loopt fluitend door de gangen van het gemeentehuis: een boomlange man op cowboylaarzen, gekleed in een velours pak. Hij is een optimist en een idealist. Hij is voor geen procedure bang. 'Of ik het ga meemaken, dat iedereen hier 'samenlevingsgericht' werkt? Geen idee,' zegt hij. 'Ik geloof in de organische benadering.'
Voor hij in Hilversum terecht kwam was hij elders inspraakcoordinator. Een kant-en-klaar plan aan burgers voor leggen, merkte hij, werkt averechts. 'Zo creeer je je eigen weerstand.' De mensen denken: zie je wel, ze hebben ons niet nodig. Vandaar dat het effectiever is om het andersom te doen: eerst praten, dan pas een plan maken. Samenlevingsgericht werken dus.
Het klinkt simpel, maar dat is het niet. 'Ambtenaren zijn altijd gewaardeerd op hun vakkennis, nu moeten ze overleg met de samenleving op de eerste plaats zetten.' Dus met leken beslissen waar je het beste een fietspad kunt aanleggen, en hoe vaak je een plantsoen moet aanharken. 'Niet-rationele criteria, zoals subjectieve kwaliteit en fatsoen' moeten meewegen, zo bepleit de nota van Hilbrand. 'De gemeente moet niet alles alleen willen beslissen.' Zijn afdeling Buurt & Beheer staat via de zogeheten wijkcoordinatoren in voortdurend contact met de bewoners, maar als de rest van de organisatie niet meedoet, krijgen ook die ambtenaren weinig voor de burger gedaan.
Er is weerstand onder zijn collega's. Bijvoorbeeld tegen het plan om een 'mobiliteitsplatform' op te richten: een groep waarin bewoners, bedrijven en andere belanghebbenden over verkeersissues kunnen meedenken, vóór er concrete plannen liggen. 'De beleidsafdelingen zijn er bang voor. "Wat nu als ze zeggen dat alles anders moet?" krijg ik dan te horen.'
Maar de ambtenaren zijn uiteindelijk niet het grootste struikelblok. Hilbrand kijkt met argusogen naar de politiek. Samenlevingsgericht werken, zegt hij, is erkennen dat de regie voor tachtig procent buiten het stadhuis ligt. 'De politici zeggen nu wel dat ze naar bewoners gaan luisteren, maar in hun hart doen ze het liefst wat ze zelf willen.'
V Dit is democratie
Waarin de verkeersspecialist uit de doeken doet waar burgerinspraak zoal toe leidt.
Verkeersspecialist Daniel Wolters slaakt een theatrale zucht. De burgemeester heeft zojuist bekend gemaakt dat het parkeerreferendum doorgaat. Het is vrijdagmiddag voor de vakantie, zijn collega's beginnen aan de kerstborrel. 'Er stond net een man aan de balie met een hartkwaal en een moeilijk been,' zegt Daniel. 'Met de nieuwe parkeerverordening zou hij overal in de stad mogen parkeren, maar ja, die is nu door het referendum opgeschort. Ik had hem eigenlijk moeten zeggen: dit is democratie, u heeft dit zelf gewild.'
Waar het gaat om overleg met bewoners is Daniel Wolters de beroerdste niet, maar totale inspraak ziet hij niet zitten. Met bewoners bespreken in welke straat je dertig kilometer mag rijden en waar vijftig, dat vindt hij onbegonnen werk. 'Er is niemand die zegt: rij voor mijn deur maar vijftig.' Over andere onderwerpen wil hij best met alle betrokkenen praten, en lang ook, alleen moet er op een zeker moment een knoop worden doorgehakt. 'De gemeente is een neutrale partij, die moet zeggen: horende uw belangen kiezen we voor het volgende compromis. Daar zijn de bestuurders toch voor gekozen?'
En het mobiliteitsplatform? Daniel trekt een wenkbrauw op. 'Aardig idee, hoor, maar dat hebben we al gehad. Toen heette het 'klankbordgroep wegen'. Die groep viel uiteen omdat de deelnemers alleen geinteresseerd waren in concrete plannen.'
VI De boze brief
Waarin de woede van de briefschrijvers in beloftes wordt gesmoord.
Er is op het stadhuis een boze brief gearriveerd. Hoewel het 'samenlevingsgerichte werken' nog niet buiten de muren van de gemeentelijke kantoren is gesignaleerd, keert een groep verontwaardigde burgers zich er na lezing van de nota tégen. 'De bewonersgroepen hebben met weinig vertrouwen het zoveelste beleidsvoornemen van de gemeente (...) over zich heen zien komen,' zo valt er te lezen. 'De gedachte dat intern bij de gemeente een verandering binnen een termijn van twee jaar gerealiseerd zou kunnen worden (...) wordt als ongeloofwaardig en onrealistisch afgedaan.'
Om de kou uit de lucht te halen organiseert wijkcoordinator Ad van der Kar een gesprek tussen de wethouder en de briefschrijvers. Wethouder Gerben Karssenberg (CDA) belooft de burgers een beter contact met de beleidsafdelingen, gefaciliteerd door de wijkcoordinatoren van Buurt & Beheer. Ambtelijk trekker Hilbrand belooft ze toezicht op het veranderingsproces in een 'stedelijke klankbordgroep'.
- Januari 2004
VII Engelse drop
Waarin een wethoudersvergadering uitloopt op een nukkig onderonsje.
Wethouder Henny Borstlap (PvdA) zegt dat ze snoep wil. 'Vanmiddag was de soep ook al vies.' Haar collega Karen Heerschop (LH) heeft het koud; ze gaat Engelse drop halen, dan wordt het misschien nog wat. Intussen probeert Gerben Karssenberg (CDA) of je ook koffie kunt bestellen per e-mail.
Dit gezelschap moet de vorderingen van Hilbrand aansturen en bijsturen. Ter tafel ligt 'Realisatie samenlevingsgerichte werkwijze, concept versie 3'. 'Ik heb de rol van Buurt & Beheer er wat sterker in gezet,' zegt Hilbrand vooraf. 'Het college denkt erover de hele afdeling weg te bezuinigen. Via dit stuk probeer ik de discussie met de wethouders aan te gaan.'
Maar de wethouders hebben vandaag geen zin in een inhoudelijk gesprek. Ze klagen dat de ambtenaren zich achter de wijkcoordinatoren van Buurt & Beheer verschuilen, terwijl ze zelf tentakels in de samenleving moeten hebben. Henny Borstlap: 'De goede daargelaten: de beleidsmedewerkers kunnen niet communiceren, ze kunnen geen ongelijk bekennen en ze hebben een broertje dood aan bewoners en wethouders.'
Hilbrand doet een poging om de toon van het gesprek te veranderen, maar dat heeft geen effect.
'We hoeven toch niet de hele tijd alles te weten van de bewoners,' meent Karen Heerschop. 'Als er iets is, weten de mensen ons wel te vinden.'
Gerben Karssenberg gaat maar eens bellen met de koffiekamer, of zijn e-mailtje is aangekomen.
IIX De twijfel van de bestuurder
Waarin de wethouder worstelt met de invloed van de burger.
In een ruime kamer in het monumentale Dudok-raadhuis legt wethouder Karen Heerschop (LH) haar twijfels op tafel. 'Het is moeilijk te bepalen op welk moment je met informatie naar buiten komt,' zegt ze. 'Bij verkeersissues is iedereen ervaringsdeskundige. Iedereen wil voor de deur parkeren en altijd kunnen doorrijden. Maar niemand zegt: ik laat mijn auto twee dagen per week staan.'
Ze snapt het wel, toen ze nog geen wethouder was, stond ze met Leefbaar Hilversum ook voor één belang. 'Maar als je bestuurder bent moet je met alle partijen rekening houden. Ik wil bijvoorbeeld wel dat er treinen rijden, dus moeten de spoorbomen af en toe dicht.'
Toegegeven, de parkeeraffaire is niet goed aangepakt. 'Een kant-en-klaar plan is al een compromis. Als je dat neerlegt bij mensen die er vanuit hun eigen perspectief naar kijken, creeer je je eigen weerstand.' Je hoort dat ze veel met Hilbrand heeft gesproken; ze gebruiken allebei dezelfde formuleringen. Maar is ook haar commitment aan het 'samenlevingsgerichte werken' even groot? 'Ik wil het serieus hebben geprobeerd,' zegt ze. 'Maar de conclusie kan ook zijn dat het een hopeloze zaak is, omdat de bewoners niet over zichzelf heenstappen. Dan kies ik voor een regenteske stijl. Net als bij kinderen die je te veel vrijheid hebt gegeven: als het niet werkt, neem je het heft weer in eigen handen.'
IX De onafhankelijk voorzitter
Waaruit blijkt hoe de vergaderindustrie een eigen leven is gaan leiden.
Vergaderen en overleggen, met of zonder bewoners, is core-business in ambtenarenland. Heeft een bijeenkomst extra gewicht nodig, dan wordt er een 'onafhankelijk voorzitter' ingehuurd. Zo'n externe adviseur heeft ervaring in 'het organiseren van beleidsbeinvloeding', doet aan 'procesbegeleiding', of is 'gespecialiseerd in imagostrategieen'.
Wethouder, ambtelijk trekker en beleidsambtenaren zitten nog eenmaal bij elkaar ter voorbereiding van het 'mobiliteitsplatform'. Voor die ontmoeting met de samenleving is een 'coach' ingehuurd. 'Het gaat om het proces van pre-advies, trechteren, beslissen,' zegt hij. 'Inspraak is een oud woord. Je moet interactiviteit inbouwen, het is een diepte-investering.'
Karen Heerschop legt hem haar twijfels voor: 'Dat platform, dat samenlevingsgerichte werken, wekt dat niet de indruk dat je bang bent om zelf keuzes te maken?' De coach vindt van niet. Omdat er geen reden is om lang te wachten wordt 26 februari gekozen voor de eerste platform-bijeenkomst. Voor het 'imago van serieus nemen' is de aanwezigheid van een paar bestuurders gewenst. Ook hecht de coach aan een ovale tafel.
De tussenstand
Drie maanden zijn er verstreken, en het is nog niet gelukt de eerste 'samenlevingsgerichte' bijeenkomst te arrangeren. De bewoners-avond over het onderhoudsbestek van Tonny Stormbroek gaat in januari niet door. Ook in februari zal het niet lukken. Het wordt uiteindelijk maart. Het mobiliteitsplatform start niet op de genoemde datum in februari. Na twee keer verplaatsen zal het april worden. En de voorbereiding van de 'stedelijke klankbordgroep', in december door Hilbrand aan de bewoners beloofd ter controle van het 'samenlevingsgerichte werken', wordt verschoven tot in februari.
- Februari 2004
X De bom barst
Waarin alle voornemens en initiatieven door de bezuiningen worden getroffen.
De schouwburg is afgehuurd voor alle 750 ambtenaren. Ze krijgen te horen dat ze over twee jaar nog maar met de helft zijn, omdat Hilversum drie miljoen euro moet bezuinigen. Er worden afdelingen opgeheven of uitbesteed. Zestig banen verdwijnen helemaal.
Het wijkonderhoud van Tonny Stormbroek, met tachtig arbeidsplaatsen, zal compleet met het personeel aan een aannemer worden overgedaan. Buurt & Beheer, de afdeling van Hilbrand, worden afgeschaft.
In de weken na het bericht doet Buurt & Beheer aan rouwverwerking. 'We zitten elke dag wel even bij elkaar,' zegt Hilbrand. 'Onfatsoenlijk,' vindt wijkcoordinator Ad van der Kar het, dat juist de 'samenlevingsgerichte' ambtenaren eruit moeten.
Tonny Stormbroek, de onderhoudschef, blijft nuchter. 'Ik ga door met ademhalen,' zegt hij. 'Ik moet de mensen motiveren. Het werk buiten moet toch doorgaan.' En de bewonersavond? De onderhoudschef reageert strijdlustig. 'Jazeker gaat die door. Ik kan haast niet wachten. Ik zag het eerst niet zitten, maar nu willen we ons juist profileren.'
Dat komt van pas, want het gemeentebestuur heeft in het afgeslankte ambtenarenapparaat wel een plek ingeruimd voor een 'projectleider samenlevingsgericht werken.' Het is voor iedereen duidelijk dat daarmee Hilbrand wordt bedoeld. Of hij er zin in heeft, dat weet hij nog niet. Want ook bij deze bevlogen ambtenaar is de twijfel toegeslagen. 'Mijn toekomst ligt niet per se in Hilversum.'
XI De thuiswedstrijd
Waarin goede bedoelingen uitlopen op een hopeloze avond, en de burger zijn achterdocht tegen de gemeente wederom bevestigd ziet.
In de Betlehemkerk (SoW) zitten zo'n vijftien mensen met een kop koffie en een koekje in de hand. Het zijn grotendeels de schrijvers van de boze brief van een paar maanden eerder. Hilbrand staat er vooraf ontspannen bij. 'Dit is een thuiswedstrijd. Ik heb al zoveel inspraakavonden voorgezeten.'
Op de uitnodiging staat als doel: 'meedenken over een stedelijke klankbordgroep Buurt & Beheer.' Maar omdat Buurt & Beheer wordt opgeheven, gaat het vooral daarover.
'Het positieve is,' zo zegt wethouder Gerben Karssenberg (CDA) opgewekt, 'dat we doorgaan met samenlevingsgericht werken. Het service-meldpunt, de één-loketgedachte, de behulpzame overheid. We gaan meer gebruik maken van de computer.'
Routineus inventariseert Hilbrand de vragen.
'Vindt u niet dat u zich er met een jantje-van-lijen vanaf maakt,' vraagt een bewoner. 'Een paar weken geleden heeft u een mooi plaatje geschetst, maar toen wist u al dat Buurt & Beheer zou worden wegbezuinigd.'
'We zijn erin geluisd,' zegt iemand.
De wethouder: 'U hoeft het hier niet mee eens te zijn.'
Maar Hilbrand kapt af: 'Ik stel voor dat we eerst het vragenlijstje afwerken.'
Na afloop vragen de bewoners zich af waarom ze zijn gekomen. De opheffing van Buurt & Beheer, dat wisten ze al uit de krant. Ze willen weten hoe het nu verder gaat tussen hen en de gemeente. Maar dat is nog niet uitgewerkt.
Ook bij Hilbrand is de stemming omgeslagen. Een hopeloze avond, vond hij het. Dat de wethouder zo emotieloos over de bezuinigingen sprak. Woede uit de zaal had hij gewild. Vuurwerk. Maar ja, zelf moest hij zijn gezicht in de plooi houden: als ambtenaar diende hij de wethouder netjes door de avond heen te loodsen. 'Ik heb me wel opnieuw gerealiseerd hoe groot de kloof is tussen de belevingswereld van de ambtenaren en die van de burgers. Ik vraag me af of die omslag naar het samenlevingsgerichte werken nog wel een haalbare kaart is.'
XII De kentering
Waarin de ambtelijk trekker zich herneemt.
Twee weken later is Hilbrand weer helemaal zichzelf. 'Je kunt niet weken achtereen zwaar aangeslagen blijven.' De bezuinigingsoperatie biedt volgens hem 'een dijk van een kans.' Buurt & Beheer, dat ging om de belangen van de wijken, dat was een overlegstructuur met vaste groepen. 'Als straks iedereen in het gemeentehuis 'samenlevingsgericht' werkt, kunnen we per onderwerp andere coalities aanspreken. Ik denk aan panels, internet, netwerken.'
- Maart 2004
XIII Geraniums en hondenpoep
Waarin de eerste 'samenlevingsgerichte' avond de ambtenaren meevalt, de burgers tegenvalt, en er ondanks de onafhankelijk voorzitter toch iets wordt afgesproken.
De Morgensterkerk (hervormd) kent een theateropstelling. Als acteurs: de onafhankelijk voorzitter ('ik heb een bureau in interactieve beleidsvorming'), de zelfbewuste groenarchitect, de schuchtere plannenmaker, en de onderhoudschef. Als figurant zit de ambtelijk trekker tussen het publiek dat verder vooral bestaat uit grijze koppen. De opkomst is groot: zo'n tachtig mensen.
Geillustreerd met powerpoint-plaatjes krijgt de burger te horen welk werk er in de buurt wordt gedaan. Maaien, vegen, afvalbakken leeghalen, waar, wanneer, hoe vaak. Tonny Stormbroek toont zijn machinepark: de veegmachines van acht ton elk, de kolkenzuiger, de hondenpoepzuiger. 'Daarmee komen we eens in de acht weken op elke plek.'
Er stijgt rumoer op uit de zaal. Eens in de acht weken is te weinig: hele platsoenen zijn onbegaanbaar door de hondenpoep. Tonny is het ermee eens. De onafhankelijk voorzitter merkt op dat het nu eenmaal niet anders is.
Er zijn vragen over gekapte bomen die na zes jaar nog steeds niet zijn vervangen. De groenarchitect verklaart dat er geen budget voor is, alleen in bepaalde gevallen wel, maar dat extra budget is er nu ook niet. Zoiets.
En dan gaat het weer over hondenpoep, geraniums, en te lang gras.
'Is dit nou samenlevingsgericht werken, dat we alleen wat mogen roepen?' interrupeert een man met een baard. 'Jullie moeten bewoners instrumenten in handen geven om jullie te controleren.'
'Dat is duidelijk,' zegt de voorzitter, en loopt met de microfoon weg.
'Nee,' zegt de bewoner, 'we willen nu concrete afspraken.'
Vijf keer moet deze bewoner het woord opeisen, en dan maakt de groenarchitect een gebaar dat hem zelf zichtbaar genoegen schenkt: hij belooft de aanwezigen het onderhoudsplan toe te sturen, zodat iedereen de gemeente kan controleren.
XIV De knoop wordt doorgehakt
Waarin de wethouders achter hun eigen beleid gaan staan.
Hilbrand heeft zijn bijgestelde ideeen genoteerd in een zoveelste versie van zijn plan, en dat ligt nu op tafel bij de drie wethouders die de 'stuurgroep' heten. Het is nu of nooit: ze zeggen ja, of Hilbrand haakt af.
Karen Heerschop (LH) is zojuist haar campagne voor het parkeerreferendum gestart. Henny Borstlap (PvdA) neemt een pepermuntje. Gerben Karssenberg (CDA) schuift op zijn stoel.
'Hebben jullie er vertrouwen in dat het zo gaat lukken?' vraagt Hilbrand.
Er valt een stilte.
Henny Borstlap: 'Het is een kwestie van doen.'
Karen Heerschop: 'We moeten ergens beginnen.'
Gerben Karssenberg: 'Het plan moet toegankelijker geschreven, meer operationeel.'
En ineens besluiten ze het te doen. Het beleid waarmee ze een half jaar eerder instemden, hún beleid dus, moet worden uitgevoerd. Ze gaan er zelf bovenop zitten, spreken ze af. 'We vragen onze collega-wethouders om met voorstellen te komen,' zegt Henny Borstlap. 'Dan tikken we het af in het college, bespreken het met de directie, en dan heb ik het babbelcircuit wel gehad. We gaan er geen twee jaar over doen, we starten vanaf nu.'
XV Inpakken, opsplitsen, procedureel maken
Hoe een plan dat eindelijk van de grond is getild, meteen alweer de grond in geboord wordt.
De overwinning duurt maar kort. De volgende dag al blijkt dat twee van de drie directeuren die de nieuwe, afgeslankte organisatie gaan opzetten, het 'samenlevingsgerichte werken' niet willen bespreken. Ze verwijzen het door naar een andere gezelschap, omdat het volgens de procedures eerst daar thuishoort. En dat andere gezelschap, met daarin overigens ook dezelfde directeuren, besluit dat Hilbrand eerst een concreter plan moet opstellen, om te kunnen beslissen wat men de wethouders zal adviseren.
'Inpakken, opsplitsen, procedureel maken,' zegt Hilbrand. 'Dat is typerend voor als je iets niet wilt. Zo kan een collegebesluit eindigen in niets.' Maar hij begint alweer te lachen: deze ambtelijk trekker is niet van plan zich van zijn stuk te laten brengen.
Postscriptum
31 maart: Met een opkomstpercentage van 27,3 heeft het parkeerreferendum niet geleid tot een geldige raadgevende uitspraak. Verkeerswethouder Karen Heerschop kan haar beleid doorzetten.
Gepubliceerd in Intermediair